کیفیت نماز شبنماز شب، مهم‌ترین نماز مستحبی است که ۱۱ رکعت دارد و وقت آن پس از نیمه‌شب شرعی تا طلوع فجر است. چهار نماز دو رکعتی (مانند نماز صبح) به نیت نماز شب و يک دو ركعت به نيت نماز شَفْعْ و يک يک ركعتی به نيت نماز وَتْر. ۱ - فضیلت نماز شبامام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «نماز شب صورت را زیبا و خلق را نیکو و انسان را خوشبو می‌گرداند، رزق را زیاد و قرض را ادا می‌کند، اندوه را برطرف می‌سازد و چشم را جلا می‌دهد». رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «نماز شب وسیله‌ای است برای خوشنودی خدا و دوستی ملائکه». امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «در خانه‌هایی که نماز شب خوانده می‌شود و قرآن تلاوت می‌گردد، آن خانه‌ها نزد آسمانیان هم چون ستاره درخشانند». [۳]
فیض کاشانی، محسن، الوافی، ج ۲، ص ۲۳
۲ - کیفیتنماز شب مجموعاً یازده رکعت است: ۱. هشت رکعت آن، که دو رکعت، دو رکعت، مانند نماز صبح خوانده می‌شود و چهار دو رکعتی آن به نیت نماز شب می‌باشد. ۲. دو رکعت نماز شفع: بهتر است در رکعت اول آن بعد از حمد، سوره ناس و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره فلق خوانده شود. ۳. یک رکعت نماز وتر: بعد از حمد سه بار سوره توحید و یک بار سوره «فلق» و یک بار سوره «ناس» بخوانیم و می‌توان یک سوره تنها خواند، سپس دست‌ها را برای قنوت به‌سوی آسمان بالا می‌بریم و حاجات خود را از خدا می‌خواهیم. و برای چهل مؤمن دعا می‌کنیم. و طلب مغفرت می‌کنیم و هفتاد مرتبه می‌گوییم: «استغفرالله ربّی و اتوبُ الیه». از پروردگار خود طلب آمرزش و مغفرت می‌کنیم و به‌سوی او بازگشت می‌نمایم. آن گاه ۷ بار می‌گوییم «هذا مقامُ العائذٍِ بکَ منَ النّارِ»؛ این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می‌برد. و بعد از آن ۳۰۰ مرتبه می‌گوییم: «العفو» و سپس می‌گوییم: «ربّ اغفرلی و ارحمنی وتُب عَلیَّ انّکَ انتَ التّوابُ الغفُورُ الرّحیم». [۵]
امام خمینی، روح‌الله، رساله نوین، ج ۱، ص ۱۷۰.
۳ - احکام نماز شببرای نماز شب احکامی بیان شده است. ۳.۱ - نیتهشت رکعت به نیت نماز شب و سپس دو رکعت نماز شفع و آن گاه یک رکعت نماز وتر، که با فضیلت‌ترین نماز شب، نماز وتر و شفع است و دو رکعت شفع برتر از وتر است. برای نماز شب می‌توان به نماز شفع و وتر اکتفا کرد، بلکه هنگام تنگی وقت می‌توان تنها به نماز وتر اکتفا نمود. ۳.۲ - وقت نماز شبوقت نماز شب از نیمه‌شب تا فجر صادق است، و هنگام سحر از سایر مواقع بهتر است و تمامی ثلث آخر شب سحر محسوب می‌شود. و افضل از آن خواندن نماز شب نزدیکی‌های فجر است. شخص مسافر می‌تواند نماز شب را پیش از نیمه‌شب بخواند. جوانی که می‌ترسد خواب بماند و نماز شب از او فوت شود می‌تواند نماز شب را پیش از نیمه‌شب بخواند. کسانی که برای خواندن نماز شب بعد از نیمه‌شب عذری دارند مانند پیرمردان و یا کسی که از سرد شدن هوا می‌ترسد و یا از جنب شدن در خواب می‌ترسد... می‌توانند نماز شب را قبل از نیمه‌شب بخوانند. ۳.۳ - نشته خواندنجایز است انسان نماز شب را نشسته بخواند حتی در حال اختیار. ولی اگر می‌خواهد نشسته بخواند بهتر آن است که هر دو رکعت نشسته را یک رکعت ایستاده حساب کند. بنابراین باید هشت بار دو رکعت نشسته و هر دو رکعت به یک سلام که جمعاً شانزده رکعت می‌شود به نیت نماز شب بخواند و دوباره دو رکعت هر دو رکعت به یک سلام به نیت نماز شفع و دو بار یک رکعت هر یک رکعت به یک سلام به نیت نماز وتر، ولی در حال اضطرار و مریض همان یازده رکعت کفایت می‌کند. ۳.۴ - خلاصه کردنخواندن سوره در رکعت‌های نماز شب لازم نیست و می‌تواند فقط به خواندن سوره حمد اکتفا کند. هم‌چنین قنوت در رکعت‌های دوم مستحب است و می‌تواند بدون قنوت بخواند. نماز وتر یک رکعت است و می‌شود آن را بدون قنوت به جا آورد. لازم نیست همه یازده رکعت را در یک مجلس بخواند، بلکه می‌تواند در دو سه نوبت بخواند، بلکه تفریق افضل است، همان‌طور که رسول خدا تهجد می‌کرد. ۳.۵ - بلند خواندنمستحب است که نماز شب را بلند بخواند تا اگر از خانواده‌اش کسی می‌خواهد برای به نماز شب برخیزد بیدار شود، چنان چه در روایت است و شهید و دیگران نیز تصریح به استحباب جهر نموده‌اند. بدیهی است که استحباب بلند خواندن نماز شب در جایی است که امن از ریا و سُمعه باشد و اگر خدای ناخواسته خوف ریا و سُمعه در بلند خواندن باشد باید آهسته بخواند. [۷]
کتاب شمع سحر، شب مردان خدا.
۴ - عناوین مرتبط•اوقات نماز شب•دعوت پیامبر به نماز شب•نماز شب• ۵ - پانویس
۶ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «نماز شب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱/۲۶. رده‌های این صفحه : مقالات اندیشه قم
|